قانون جهش تولید دانش بنیان که به تازگی به تصویب مجلس شورای اسلامی ایران رسیده، فرصت بی‌نظیری برای شرکت‌ها و صنایع بزرگ بورسی و فرابورسی فراهم آورده است. مطابق قانون جهش تولید دانش بنیان، این شرکت‌ها می‌توانند بخشی از مالیات قطعی خود را در راستای فعالیت‌های مرتبط با تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری هزینه نمایند.
یکی از اهداف مرکز نوآوری جهش برای برگزاری گردهمایی بزرگ شتابدهنده‌ها، آگاهی‌بخشی در مورد این قانون و فرصت‌های آن برای شتابدهنده‌ها، شرکت‌های بورسی، فرابورسی و صنایع بزرگ بود. گزارش کامل این گردهمایی که با حضور ۵۰ شتابدهنده از ۱۵ استان کشور با حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در دی ماه ۱۴۰۲ برگزار شد را می‌توانید در گزارش گردهمایی بزرگ شتابدهنده‌های برتر ایران ۱۴۰۲ بخوانید.
در ادامه می‌توانید قسمتی از متن قانون جهش تولید دانش بنیان که با این هدف تصویب شده است را مطالعه کنید:
معادل هزینه انجام شده برای فعالیت‌های تحقیق و توسعه، به عنوان اعتبار مالیاتی با قابلیت انتقال به سنوات آتی به شرکت‌ها و مؤسسات متقاضی اعطاء می‌شود و معادل آن از مالیات قطعی شده سال انجام هزینه مذکور یا سال‌های بعد کسر می‌شود. مسئول نظارت بر اجرای این بند شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش بنیان می‌باشد.
ماده ۱۱، بند ب، قانون جهش تولید دانش بنیان
انواع حمایت‌های مالیاتی قانون جهش تولید دانش‌بنیان:
۱. معافیت مالیاتی فروش محصولات دانش‌بنیان
شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان نوع یک که فروش سالانه آنها کمتر از ۵۰ میلیارد تومان است، از معافیت مالیاتی برای فروش محصولات دانش‌بنیان خود برخوردار می‌شوند. این معافیت بر اساس ماده ۳ و ۹ قانون دانش‌بنیان اعطا می‌شود.
۲. اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه
شرکت‌ها و مؤسسات تولیدی و خدماتی دارای پروانه بهره‌برداری یا مجوز فعالیت، می‌توانند برای هزینه‌های تحقیق و توسعه خود از اعتبار مالیاتی، بر اساس بند ب ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش‌بنیان، بهره‌مند شوند.
۳. اعتبار مالیاتی سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور
شرکت‌های بورسی یا شرکت‌هایی با سرمایه ثبتی بیش از ۱/۳۰ صندوق نوآوری و شکوفایی، می‌توانند با سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، از اعتبار مالیاتی بهره‌مند شوند. این امتیاز بر اساس بند ت ماده 11 قانون جهش تولید اعطا می‌شود.
اهداف برنامه اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه
اعطای اعتبار مالیاتی به هزینه‌های تحقیق و توسعه بنگاه‌ها، اهداف مختلفی را دنبال می‌کند:
- پوشش ریسک‌های فنی پروژه‌های تحقیق و توسعه
- استفاده از منابع دولتی به عنوان اهرمی برای افزایش هزینه‌کرد تحقیق و توسعه در بنگاه‌ها
- توسعه فناوری‌های پُرریسک و دیربازده، به ویژه در حوزه‌های اولویت‌دار کشور
- جذب و توانمندسازی نیروی انسانی متخصص و نخبه در بخش تحقیق و توسعه شرکت‌ها
انواع پروژه تحقیق و توسعه
پروژه‌های تحقیق و توسعه بسته به هدف و ماهیت، به چند دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه به تشریح این انواع پروژه‌ها می‌پردازیم:
- تولید محصولات یا خدمات جدید: توسعه تجربی صرفاً برای اکتساب دانش و نه با هدف توسعه تجاری.
- ارتقاء محصولات یا خدمات فعلی: پروژه‌هایی که فراتر از فعالیت‌های معمول توسعه‌ای باشند و مستلزم مواجهه با ریسک‌های فنی باشند و همچنین موجب تغییر فناوری موجود و به‌کارگیری فناوری‌های نوین شوند.
- بهبود فرایندهای تولید و عملیات: پروژه‌هایی که فراتر از فعالیت‌های معمول توسعه‌ای باشند و مستلزم مواجهه با ریسک‌های فنی باشند و همچنین موجب تغییر فناوری موجود و به‌کارگیری فناوری‌های نوین شوند.
سرفصل‌های مورد تایید و شرایط پذیرش هزینه‌کرد تحقیق و توسعه
سرفصل‌ها و هزینه‌های مختلفی برای تحقیق و توسعه قابل قبول است که البته تحت شرایط و محدودیت‌هایی پذیرفته می‌شوند. در ادامه به برخی از این سرفصل‌ها و شرایط پذیرش آنها اشاره شده است:
زمین و ساختمان
- موارد قابل قبول: هزینه اجاره فضا در صورت تناسب با طرح مصوب، فضای کار تخصصی مانند اتاق تمیز.
- موارد غیرقابل قبول: هزینه خرید زمین و ساختمان.
ماشین‌آلات و تجهیزات
- موارد قابل قبول: تجهیزات مهندسی معکوس، تجهیزات آزمایشگاهی و تست، تجهیزات تولید انبوه با تایید دبیرخانه.
- موارد غیرقابل قبول: تجهیزات افزایش صرف ظرفیت تولید، تجهیزات فرعی خطوط تولید، تجهیزات و وسایل اداری مانند کامپیوتر.
نیروی انسانی
- موارد قابل قبول: نیروی انسانی مستقیم در پروژه‌های تحقیق و توسعه، نیروی انسانی دارای حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر یا دارای سابقه طولانی در حوزه موضوع پروژه.
- موارد غیرقابل قبول: نیروی انسانی سایر بخش‌ها مانند کنترل کیفیت، آزمایشگاه و پشتیبانی به عنوان هزینه تحقیق و توسعه قابل قبول نیست.
مواد و قطعات
- موارد قابل قبول: مواد مصرفی برای تولید آزمایشی، ساخت نمونه اولیه، ساخت واحد آزمایشی.
- موارد غیرقابل قبول: مواد مصرفی به میزان نامتناسب، به تعداد نامحدود، مواد اولیه، اجزا و قطعات بیش از میزان به کار رفته.
در صورتی که کارفرما هزینه ساخت و تولید نمونه اولیه را پرداخت کند، هزینه مواد، اجزا و قطعات به کار رفته برای ساخت آن نمونه، مشمول دریافت اعتبار مالیاتی نخواهد بود.
تست‌ها و تاییدیه‌ها
- موارد قابل قبول: هزینه آزمون‌ها و تست‌های مرتبط با تحقیق و توسعه، هزینه استانداردهای ویژه و اختصاصی محصولات و خدمات مرتبط با پروژه مورد نظر، هزینه ثبت پتنت بین‌المللی و هزینه تدوین استاندارد در مواردی که استاندارد مصوب در کشور وجود ندارد.
فرآیند ارزیابی و تعیین میزان حمایت در قانون جهش تولید دانش‌بنیان:
قدم اول – ارائه پروژه‌های تحقیق و توسعه توسط شرکت متقاضی: شرکت‌های متقاضی برای دریافت حمایت‌های مالیاتی باید پروژه‌های تحقیق و توسعه خود را به معاونت علمی ریاست جمهوری ارائه کنند. این پروژه‌ها باید با توجه به اولویت‌های علمی و فناوری کشور و در راستای اهداف قانون جهش تولید دانش‌بنیان باشند.
قدم دوم – ارزیابی موضوعات پروژه‌های تحقیق و توسعه توسط معاونت علمی ریاست جمهوری: معاونت علمی ریاست جمهوری موظف است ظرف دو ماه از تاریخ دریافت پروژه‌ها، موضوعات آنها را از نظر انطباق با اولویت‌های علمی و فناوری کشور و همچنین نوآوری و خلاقیت بررسی و ارزیابی کند.
قدم سوم – ارائه اقلام هزینه کرد توسط شرکت متقاضی: شرکت‌های متقاضی موظف هستند تا یک ماه پس از پایان سال مالی، اقلام هزینه کرد خود را در پروژه‌های تحقیق و توسعه به معاونت علمی ریاست جمهوری ارائه کنند.
قدم چهارم – ارزیابی هزینه کرد در پروژه‌های تحقیق و توسعه توسط معاونت علمی ریاست جمهوری: معاونت علمی ریاست جمهوری موظف است ظرف چهار ماه پس از پایان سال مالی، هزینه کرد شرکت‌ها در پروژه‌های تحقیق و توسعه را بررسی و ارزیابی کند. در این مرحله، معاونت علمی، اسناد و مدارک مربوط به هزینه کرد را بررسی و صحت آنها را تأیید می‌کند. پس از تأیید نهایی، معاونت علمی، میزان هزینه کرد مورد تأیید را به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌کند.
قدم پنجم – راستی‌آزمایی هزینه کرد توسط سازمان امور مالیاتی: سازمان امور مالیاتی موظف است پس از دریافت اطلاعات از معاونت علمی، صحت و سقم هزینه‌های اعلام شده را با بررسی اسناد و مدارک معتبر شرکت‌ها راستی‌آزمایی کند. در نهایت، سازمان امور مالیاتی میزان هزینه کرد تحقیق و توسعه نهایی را از سر جمع مالیات عملکرد شرکت‌ها کسر خواهد کرد.
فرآیند ارزیابی موضوعات پروژه‌های تحقیق و توسعه:
ارسال پرسشنامه پروژه تحقیق و توسعه: شرکت‌های متقاضی برای دریافت حمایت‌های مالیاتی باید پرسشنامه مربوط به پروژه تحقیق و توسعه خود را در قالب اعلانی در سامانه اعتبار ۱۴ تکمیل و ارسال کنند.
بررسی نظام‌مند بودن پروژه: پس از ارسال پرسشنامه، ابعاد فنی و اجرایی پروژه پیشنهادی توسط کارشناسان معاونت علمی ریاست جمهوری بررسی می‌شود. در صورت وجود ابهامات فنی، پروژه رد خواهد شد.
بررسی فناورانه و نوآورانه بودن پروژه: عنوان و خروجی پروژه، برنامه زمان‌بندی، سقف و سرفصل‌های هزینه کرد به دقت بررسی می‌شود. در این مرحله، نوآوری و خلاقیت پروژه از جهات مختلف مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
اعلام نتیجه ارزیابی: پس از بررسی و ارزیابی کامل، نتیجه به شرکت متقاضی اعلام می‌شود. در صورت تأیید، شرکت می‌تواند برای دریافت حمایت‌های مالیاتی اقدام کند.
پرسشنامه طرح باید شامل چه مواردی باشد؟
شرح پروژه: در این بخش باید مشخصات فنی پروژه و اهداف شرکت برای انجام آن به طور دقیق و کامل شرح داده شود. شرح مختصری از تاریخچه، زمینه و ضرورت انجام پروژه ارائه شود.
خروجی پروژه: خروجی مورد انتظار پروژه در پایان سال مالی ۱۴۰۲ و انتهای پروژه به طور واضح مشخص شود.
چالش‌های فنی پروژه: چالش‌ها و موانع فنی پیش روی پروژه به طور شفاف بیان شوند. راهکارهای پیشنهادی برای غلبه بر این چالش‌ها ارائه شود.
سطح آمادگی فناوری (TRL) فعلی: سطح آمادگی فناوری (TRL) شرکت پیش از انجام پروژه و اقداماتی که تاکنون برای ارتقای آن انجام شده است، مشخص شود. TRL معیاری برای سنجش بلوغ و پختگی فناوری است.
سطح آمادگی فناوری (TRL) مورد انتظار: سطح آمادگی فناوری (TRL) مورد انتظار شرکت در پایان سال مالی ۱۴۰۲ مشخص شود. به طور واقع‌بینانه و با در نظر گرفتن چالش‌ها و امکانات موجود، TRL هدف‌گذاری شود.
برنامه زمان‌بندی پروژه: برنامه زمان‌بندی دقیق و تفصیلی شامل مراحل مختلف پروژه، زمان شروع و پایان هر مرحله و افراد مسئول ارائه شود.
برآورد شکست قیمتی پروژه: برآورد دقیق و تفصیلی از هزینه‌های پروژه بر اساس سرفصل‌های مختلف هزینه‌کرد ارائه شود. ریسک‌های احتمالی و برآورد هزینه‌های احتمالی ناشی از شکست پروژه نیز در نظر گرفته شود.
معیارهای تأیید پروژه‌های تحقیق و توسعه
پروژه‌های تحقیق و توسعه برای بهره‌مندی از اعتبار مالیاتی، باید دارای ویژگی‌ها و معیارهای زیر باشند:
- داشتن برنامه و روش نظام‌مند با خروجی مشخص
- سطح فناوری محصول حداقل متوسط رو به بالا باشد
- محصول یا پروژه، در سطح کشور جدید باشد
- در پایان پروژه، تسلط فنی کامل به دست آید
انواع پروژه‌های قابل قبول عبارتند از: ساخت واحد آزمایشی در مقیاس کوچک، ساخت و تولید نمونه اولیه، تولید آزمایشی در مقیاس صنعتی، کار آزمایی بالینی سه فاز اول قبل از صدور مجوز تولید و طراحی مهندسی.
پروژه‌های غیرقابل قبول شامل: تولید و فعالیت‌های فنی مرتبط، امکان‌سنجی اقتصادی و مطالعات بازار، عیب‌یابی و رفع‌اشکال ماشین‌آلات، آزمون‌های کنترل کیفی، خدمات پشتیبانی، اداری و اجرایی، و بازاریابی و تبلیغات هستند.
نکات حائز اهمیت برای تأیید پروژه‌های تحقیق و توسعه پیشنهادی:
اظهار دقیق و صحیح اقدامات و خروجی‌ها: در پرسشنامه پروژه، اقدامات و خروجی‌های مورد انتظار پروژه به طور دقیق و صحیح بیان شوند. از ارائه اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده خودداری شود.
مسئله‌محوری پروژه: پروژه باید به حل یک مسئله واقعی در صنعت یا کسب و کار مربوطه بپردازد. این مسئله می‌تواند شامل تکمیل زنجیره ارزش، افزایش قابل توجه بهره‌وری تولید، یا حل چالش‌های راهبردی بنگاه باشد.
تمایز آشکار فناوری یا محصول: فناوری یا محصول مورد نظر در تحقیق و توسعه باید به طور واضح از محصولات و پروژه‌های قبلی شرکت متمایز باشد. نوآوری و خلاقیت در پروژه باید به طور شفاف نشان داده شود.
هم‌راستا با زمینه‌های اصلی فنی و کسب و کار: پروژه باید با زمینه‌های اصلی فنی و کسب و کار شرکت هم‌راستا باشد. این موضوع به تضمین تناسب و کاربردی بودن نتایج پروژه کمک می‌کند.
تعریف پروژه با پیش‌بینی الزامات تجاری‌سازی: در تعریف پروژه، الزامات اجرایی مورد نیاز برای تجاری‌سازی نتایج آن، مانند خوراک، انرژی و … باید پیش‌بینی و لحاظ شود.
خدمات مرکز نوآوری و شتابدهی دانش بنیان جهش در راستای اخذ اعتبار تحقیق و توسعه:
- مشاوره در تدوین و نگارش پروپزال موضوع تحقیق و توسعه
- تدوین استراتژی و برنامه عملیاتی نوآوری باز در راستای موضوع
- اقدام برای اخذ تاییده از شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش بنیان
- فعال‌سازی شبکه افراد نوآور، پژوهشگران دانشگاهی و موسسات و پژوهشکده‌های تحقیقاتی
- ارائه آموزش‌های تخصصی مهارت‌محور و خدمات پیش‌شتابدهی به مخاطبان و پژوهشگران موضوع
- مدیریت پرتفلیو، سرمایه‌گذاری و شتابدهی استارتاپ‌ها و شرکت‌های منتخب مرتبط با موضوع
- ارزیابی عملکرد و هزینه‌کردهای مرتبط با موضوع
- ارائه گزارش دستاوردها
برای مشاوره، کسب اطلاعات بیشتر و استفاده از مزایای قانون جهش تولید دانش بنیان، شرکت‌ها و صنایع می‌توانند با مرکز نوآوری و شتابدهی دانش بنیان جهش از طریق ایمیل info[at]Jahesh.co ارتباط بگیرند.
مطالب پیشنهادی
آخرین اخبار دنیای کسب‌وکار، استارتآپ و سرمایه گذاری را از جهش مدیا دنبال کنید.