قرارداد سرمایهگذاری: پایه و اساس فعالیت تجاری استارت‌آپ‌ها
اگر حتی به صورت پایه با استارت‌آپ‌ها آشنا باشید، قطعا از اهمیت و ضرورت آشنایی با قرارداد سرمایهگذاری باخبر هستید. بنا به گفته‌ی تیم تجاری Medium، بسیاری از سرمایه‌گذاران در صورتی به استارتآپ شما بهتر اعتماد می‌کنند، که شما اطلاعات تجاری/بازرگانیِ خوبی داشته باشید.
از سویی، عدم اطلاعِ بسیاری از صاحبان و مدیران استارت‌آپ‌ها از قواعد تجاری، باعث دفع تعداد زیادی از سرمایه‌گذارانِ بالقوه از پروژه‌ی شما می‌شود. لازم به ذکر است که گاهی اوقات ممکن است سرمایه‌گذار از عدم دانش شما در مورد این موضوع سوءاستفاده کند. در نهایت شما به خود بیایید و ببینید “جا تر است و بچه نیست!” یا به عبارتی دیگر، بدجور در معامله باخته‌اید!
به همین دلیل است که جهش همواره به ایده‌پردازانِ استارتآپ توصیه میکند با قرارداد سرمایهگذاری و بندهای آن آشنا شوند. آشنایی هرچه بیشتر با شرایط و ضوابط تجارت و بازرگانی، هم اطلاعات شما را غنی می‌سازد؛ هم باعث می‌شود بهتر در بهبود استارتآپ و پیشرفت آن عمل کنید. شما «باید» به همه‌ی چیزهای که شرکت‌تان را درگیر می‌سازند، واقف باشید. دو سند تجاری هم که بیشترِ استارت‌آپ‌ها با آن مواجه می‌شوند، برگه تفاهم‌نامه همکاری و قرارداد سرمایهگذاری است. اگر در رابطه با این موارد اطلاعاتی ندارید، این مقاله‌ی جهش توصیه می‌شود.
قرارداد سرمایهگذاری SHA چیست؟
قرارداد سرمایهگذاری (Shareholders’ Agreements) باعث می‌شود که سهامدارانِ یک شرکت تعهدات خود را در یک برگه با استارتآپ در میان بگذارند. این برگه ثابت میکند که سرمایه‌گذاران موظف‌اند چه میزان هزینه‌ای را برای شرکتِ شما واریز کنند. بعلاوه درصد بهره و سودِ حاصل از سرمایهگذاری این مبلغ چه اندازه خواهد بود.
مهم‌ترین چیزی که در قراردادهای سرمایهگذاری اعلام می‌شود، این است که هر سرمایه‌گذار تا چه میزان در رای‌گیری و اتخاذ تصمیم در شرکت سهیم است. میزان قدرت او در میان سایر سهامداران چقدر است و تا چه میزان می‌تواند در شرکت شما تغییر ایجاد نماید. اگر هم سهامداران بخواهند در مورد تعهداتی فراتر از تعهد پرداخت توافق کنند، باید قطعا یک قرارداد در میان آن‌ها انعقاد گردد.
بنابراین قرارداد سرمایهگذاری برای اشاره‌ی رسمی به سهامِ به اشتراک گذاشته شده، تدارک دیده شده است. در نهایت شرایط اساسی را نیز در خود می‌گنجاند و تعهدات تامین مالی و درصدِ سهم در تصمیمات شرکت، برای هر سرمایه‌گذار اعلام می‌گردد.
از سویی، برگه تفاهم‌نامه، صرفا یک تفاهم مختصر و یا طرحی کلی از توافق میانِ کارآفرین و سرمایه‌گذارهاست. بنابراین نمی‌توان آن را یک قرارداد واقعی دانست و انعقاد آن برای هیچ یک از طرفین الزامی نیست. اما قرارداد سرمایهگذاری کاملا برای روند همکاری لازم است و باید با نهایت دقت طراحی شود. عموماً در این دست قراردادها، اصول و نکاتِ اساسی و مهم، مطرح و توضیح داده می‌شوند.
چرا کارآفرینان باید به قرارداد سرمایهگذاری اهمیت دهند؟
اگرچه شما ممکن است پس از امضای قرارداد با سرمایه‌گذاران خطرپذیر یا فرشتگان سرمایه‌گذار حسابی سر از پا نشناسید؛ اما همیشه باید این احتمال را دهید که درگیرِ یکی از بندهای قرارداد که انتظارش را نداشتید، شوید. بخصوص آن بندهایی که به هیچ عنوان برگشت‌پذیر نیستند و ممکن است شما را در خطر بیندازند.
دقت کنید که نباید در شرکت قدرت کنترل بیش از حدی به سرمایه‌گذاران بدهید. بخصوص که ممکن است سرمایه‌گذاران چیزهایی از شما بخواهند که در توان‌تان نباشد. یا تصمیماتی بگیرند که آینده‌ی شرکت شما را مبهم، تیره و تار می‌سازد. در یک کلام، باید به تک تکِ بندهای این قرارداد اهمیت دهید.
به یاد داشته باشید که اولین دور قرارداد سرمایهگذاری در جهت تامین مالی، اهمیت بسیار زیادی دارد. چرا که استانداردهای همکاری در این جلسات تعیین می‌شوند و طرفین قرارداد با حد و حدودهای هم آشنا می‌شوند. به این شکل می‌فهمند طرف قرارداد از آن‌ها چه می‌خواهد و از چه اصولی باید پیروی کنند.
نکته‌ی مهم‌تر: سرمایه‌گذاران در دوره‌های تامین مالیِ آینده (سریِ B و سریِ C)، اولین کاری که می‌کنند این است که بندهای قرارداد شما با سایر سرمایه‌گذاران را بررسی می‌کنند. به این شکل، آن‌ها هم حقوق مشابهی درخواست خواهند کرد. بنابراین شما باید آن‌قدر از نظر اطلاعات مالی-تجاری غنی باشید، که بتوانید در سراسر مذاکره، معامله را در دست بگیرید. به این جهت، می‌توانید ارزش قابل توجهی را به معامله اضافه کنید.
قرارداد سرمایه‌گذاریِ امروز شما، پیش‌زمینه‌ای برای آینده‌ی شرکت شماست. شما باید تعادل تجاری را در این قرارداد حفظ و رعایت کنید. دقیقا به همین دلیل است که جهش توصیه میکند به بند بندِ این قرارداد باید اهمیت دهید!
بازه‌ی زمانی میان قرارداد سرمایهگذاری و تفاهم‌نامه!
معمولا میان تفاهم‌نامه همکاری و قرارداد سرمایهگذاری، یک بازه‌ی زمانی وجود دارد. این بازه‌ی زمانی که “بندِ انحصاریِ” سهامداران محسوب می‌شود، شرکت استارتآپ یا کارآفرین را از جستجوی سایر سرمایه‌گذاران بالقوه محدود میکند. این امر در واقع به نفع سرمایه‌گذار است. چرا که سرمایه‌گذار در این زمان بررسی قانونی، حقوقی و مالی خود را به اتمام خواهد رساند. بنابراین می‌توان ادعا کرد که این بازه، از پول و زمان سرمایه‌گذار محافظت میکند. در حالی‌که ممکن است این بازه، زمانی پر از اضطراب، دلهره و تردید برای کارآفرین باشد.
این بازه‌ی میان امضای تفاهم‌نامه تا قرارداد سرمایهگذاری نهایی، حکم “تست” دارد. به این شکل، سرمایه‌گذار شما را محک می‌زند که آیا ادعاهای قبلی شما قابل تحقق است یا نه. به عبارتی دیگر، آیا شرکت شما واقعا ارزش سرمایهگذاری دارد یا خیر. امضای قرارداد نهایی سرمایهگذاری صرفا به نتایج این بررسی دقیق و عمیق بستگی دارد. در نهایت، در صورتی‌که سرمایه‌گذار بررسی‌های خود را انجام داد و به نتایج مطلوبی رسید، می‌توانید بر روی قرارداد نهایی بحث کنید.
* یک نکته را آویزه‌ی گوش خود کنید: جمله به جمله‌ی بندهای قرارداد، باید میان شما و سرمایه‌گذار بررسی شوند. شما و سرمایه‌گذار باید بدانید که در کلمه به کلمه‌ی قراردادتان چه می‌گذرد. پس به هیچ عنوان از این گام، سرسری نگذرید.
بندهایی که کارآفرینان باید در SHA مذاکره کنند!
- 1. مسئولیت‌های شخصی مروجین
- 2. حقوقِ مُنًضَم به سهام: مانند حق معرفی به هیئت مدیره، تصمیماتی که رضایت سهام‌دار در آن‌ها ملاک است و…
- 3. بندهای مربوط به حقوق مالی و سایر اطلاعاتِ ضمیمه شده به رابطه مالی-تجاری کارآفرین و سهام‌دار. این بندها باید کاملا بلیغ و گویا نگاشته شوند.
- 4. مشخص‌سازیِ بازده و سودِ دریافتی از سرمایهگذاری: یکی دیگر از بندهای بسیار مهم که شرکتِ کارآفرین در قرارداد سرمایهگذاری ذکر میکند سهام‌دار چه خروجی و بازدهی از این معامله خواهد داشت. بعلاوه افق تجاریِ سهام‌دار هم مشخص خواهد شد. اکثر سهامداران افق تجاریِ مابین 3 الی 5 سال دارند. هر کدام از آن‌ها هم انتظار دارند که سود بالایی از سرمایه‌گذاریِ خود دریافت کنند. بنابراین شما باید بتوانید در این زمینه به تفاهم کامل برسید.
تمامیِ سرمایه‌گذارانی که وارد قرارداد سرمایهگذاری می‌شوند؛ انتظار دارند که مطمئن شوند وارد یک معامله‌ی ایمن شده‌اند. شما باید با مطرح ساختنِ مدلِ کسب و کار و برنامه‌های تجاری خود، به آن‌ها اطمینان دهید که جای پول‌شان امن است. و از همه مهم‌تر، سودِ سهام‌شان هم کاملا محفوظ خواهد بود.
نکته‌ای که نباید فراموش کنید، این است که هر کارآفرینی نیاز به محدوده‌ی آزاد دارد. یعنی شما باید همزمان که با سرمایه‌گذاران قرارداد امضا می‌کنید، بتوانید انعطاف‌کاری و توازن شرکت خود را هم تضمین کنید. به این شکل، می‌توانید از صحتِ عملکرد شرکت خود اطمینان خاطر داشته باشید. این امور به هیچ عنوان غیرقابل دسترس نیستند. معمولا درصد بالایی از سرمایه‌گذاران هم تجربه‌ی همکاری با استارت‌آپ‌ها را داشته‌اند. از این رو می‌توانید به طور کاملا حرفه‌ای و تخصصی در رابطه با همکاری خود بحث کنید.
نتیجه‌گیری
وارد شدن به قرارداد سرمایهگذاری تا حد زیادی شبیه وارد شدن به قرارداد ازدواج است. همیشه بخشی از شرکت شما به افراد دیگری تعلق خواهد داشت. همیشه در مذاکرات و اجلاس‌های خود، چهره‌های خاصی را خواهید دید. پس به یاد داشته باشید که پیش از حصول هر تصمیمی، یا امضا کردن هر قراردادی، باید آن را بادقت زیر و رو کنید. در بندهای این قرارداد مشخص کنید که چه کسی کنترل کمپانی را در دست دارد و چه اصول و بندهایی توسط هر یک از طرفین قرارداد باید رعایت شود. این بندها نقشی ضروری در موفقیت آینده‌ی شرکت شما خواهند داشت. در انتخاب آن‌ها دقت کنید.
اگر می‌خواهید راجع به قرارداد های SHA بیشتر بدانید و به تک‌تک بند های آن مسلط شوید، می‌توانید دوره قراردادهای استارت‌آپی جهش آکادمی را مشاهده کنید.
مطالب پیشنهادی
آخرین اخبار دنیای کسب‌وکار، استارتآپ و سرمایه گذاری را از جهش مدیا دنبال کنید.