وام قابل تبدیل سهام و چالش‌هایی که به همراه دارد!
اگر بخواهیم به صورت ساده مفهوم وام قابل تبدیل به سهام را توضیح دهیم، می‌توانیم چنین بگوییم که این وام، مانند قرض گرفتن از سرمایهگذار می‌باشد، که در آینده می‌تواند به بخشی از سهامِ وی تبدیل شود.
استارت‌آپ‌ها معمولا از نظر بودجه در مضیقه و محدودیت هستند. بنابراین کاملا مشخص است که زمانی‌که پول نقد کافی ندارند، با ارائه‌ی سهام سعی کنند این کمبود را جبران نمایند. این مورد حتی در فرآیندِ استخدام استارت‌آپ‌ها هم صدق می‌کند و به این ترتیب، استارت‌آپ‌ها برای این‌که بتوانند افراد جدیدی را به سوی خود جذب کنند، بخشی از سهام شرکت خود را به سرمایه‌گذارانِ متعدد پیشنهاد می‌کنند. فرآیند تبدیل وام به سهام، عموما مراحل متعددی دارد. امروزه کارآفرینان زیادی به بهره‌وری از وام قابل تبدیل به سهام روی آورده‌اند؛ تا از طریقِ آن، بتوانند استارتآپ خود را از حیث مالی بی‌نیاز نمایند.
جهش در این مقاله به موضوعِ پربحثِ چنین وام‌هایی پرداخته است و مزایا و معایب آن را با دقت بررسی کرده است. در ادامه هم همراه جهش بمانید.
وام قابل تبدیل به سهام چیست؟
وام قابل تبدیل به سهام، به هزینه‌ای گفته می‌شود که توسط سرمایهگذار به صورت وام به استارتآپ داده می‌شود. حال این مبلغ را می‌توان در آینده به سهام تبدیل کرد. این وام‌ها راه بسیار مناسبی برای افزایش سرمایه‌ی استارتآپ، در اوایل فعالیت آن هستند. می‌پرسید چرا؟ چون بسیاری از استارت‌آپ‌ها در اوایلِ فعالیتِ خود ارزش‌گذاری نمی‌شوند. روند ارزش‌گذاریِ استارتآپ نیاز به زمان دارد، از سویی بسیاری از استارت‌آپ‌ها برای پیشرفت و ارتقای خود، به سرمایه احتیاج دارند.
تصور کنید که یک ایده‌ی ناب و محشر دارید و قصد دارید آن را به صورت یک استارتآپ ارتقا دهید. خود نیز می‌دانید که تمامی استارت‌آپ‌ها در اوایلِ کار خود، صرفا یک ایده هستند، که سپس جان می‌گیرند و چه بسا پایه‌های یک شرکت عظیم را می‌سازند. اما آیا شما پیش از جان گرفتن این ایده و وقتی تازه دارید روی شکل دادن به آن کار می‌کنید، می‌دانید که شرکت‌تان چقدر ارزش دارد؟ مسلما نه! فروش سهامِ استارتآپ پیش از ارزش‌گذاری آن، نه تنها برای شما ریسک بسیار بالایی دارد، بلکه می‌تواند موجب ضرر سرمایهگذار هم شود. این‌جاست که وام قابل تبدیل به سهام وارد عمل می‌شود!
تفاوتِ وام قابل تبدیل به سهام و وامِ عادی این است که شما پس از گرفتن وام، باید اصل مبلغ را به همراه سود آن به شرکت یا بانک سرمایهگذار برگردانید. اما وام قابل تبدیل به سهام به گونه‌ای طراحی شده است، که می‌توان بعد از ارزش‌گذاریِ استارتآپ، آن را به سهام تبدیل کرد؛ سهام را با قیمت بالاتر به خریدارِ آن فروخت و حتی در ازای آن حقوق دریافت کرد! به عبارتِ خودمانی‌تر، وام قابل تبدیل به سهام، باعث می‌شود که نه سیخ بسوزد و نه کباب! بنابراین یک راه کاملا مناسب برای افزایش سرمایه‌ی استارت‌آپ‌ها در اوایلِ فعالیت‌شان هستند.
وام قابل تبدیل به سهام و انواع آن
بر اساسِ ترجیحاتِ سرمایهگذار، وام قابل تبدیل به سهام می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. شما در راه کسب چنین وامی، باید با اصطلاحات تخصصی آن هم آشنا باشید. این کار باعث می‌شود که حرفه‌ای‌تر برخورد کنید و بدانید دارید وارد چه معامله‌ای می‌شوید.
* نرخ تنزیل: خود را به جای سرمایهگذار بگذارید. شما هم اگر به جای او (یا آن‌ها) بودید، فکر می‌کردید که سرمایه‌گذاری در یک شرکت، آن هم در اوایلِ فعالیتش کار بسیار ریسکی و خطرناکی‌ست. استارتآپ می‌تواند موفق عمل کند یا کاملا شکست بخورد. بنابراین، یک نرخ تنزیل، با عنوان یک نوع تخفیف به سرمایه‌گذارانی داده می‌شود که در مراحل اولیه‌ی استارتآپ در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ و قرار است یک ریسک بزرگ را متحمل شوند. دقت کنید که نرخ تنزیل به سرمایه‌گذارانِ دوره‌های تامین مالی بعدی ارائه نمی‌شود.
* سقف ارزش‌گذاری: سقف ارزش‌گذاری، آن مبلغی‌ست که در نهایت بر اساسِ آن، وامِ سرمایهگذار به سهام تبدیل می‌شود. این یکی از مزایای منحصر به فرد و فوق‌العاده‌ی وام قابل تبدیل به سهام است. این برنامه باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران بتوانند حق مالکیتی مشابه با سهام‌داران داشته باشند و در زمان‌هایی که شرکت چیزی تا انحلال باقی ندارد، می‌تواند به شدت به سرمایهگذار کمک کند.
* نرخ بهره: این‌جای کار جالب می‌شود! هرکاری هم که کنیم، وام‌های قابل تبدیل به سهام باز هم وام هستند و به آن‌ها بهره تعلق می‌گیرد. اما در این مورد، سرمایهگذار به جای آن‌که نرخ بهره را به صورت نقدی دریافت کند، این مبلغ با سرمایه‌گذاری کلی او جمع بسته می‌شود و مسلما مبلغ اولیه افزایش هنگفتی خواهد داشت. این نشان می‌دهد که میزان سهامِ سرمایهگذار در شرکت هم بالاتر خواهد رفت.
* تاریخ سررسید: این تاریخ در زمان صدور قراردادِ وام قابل تبدیل به سهام تنظیم می‌شود. به این شکل، این تاریخ نشان می‌هد که در چه تاریخی این وام باید به سرمایهگذار بازپرداخت شود و شرکت باید بتواند با سرمایه‌ی تبدیل شده به سهام، حقِ سرمایهگذار را بازپرداخت نماید.
حال قالب و قرارداد اجرای وام قابل تبدیل به سهام، می‌تواند از هر قرارداد به قرارداد دیگر متفاوت باشد. از سویی، عوامل متعددی نیز در این بین دخیل خواهند بود. بنابراین هم سرمایهگذار و هم نماینده‌ی قانونی استارتآپ باید بتوانند طیِ مذاکرات خود، درباره‌ی تمامی شرایط ضمن قرارداد توافق کنند. به این شکل، از دردسرهای قانونی غیرضروری که ممکن است در مراحل بعدی وبال گردن‌شان شود، جلوگیری خواهد شد.
– در این بخش، مثالی از مبالغِ وام قابل تبدیل به سهام برای شما آورده‌ایم؛ که همراه هم آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:
این تنها یکی از راه‌های محاسبه‌ی مبلغ وام قابل تبدیل به سهام است. این جدول به صورت مثال آورده شده است. بنابراین مبالغ و درصدها می‌توانند بسته به توافق طرفین متفاوت باشند.
مزایا و معایب وام قابل تبدیل به سهام
– مزایای وام قابل تبدیل به سهام:
* ریسک پایین و بازده بالا: این وام نیازی به ارزش‌گذاری نهایی شرکت ندارد. از این رو دچارِ اشتباه محاسباتی نمی‌شود و برای طرفین ریسک پایینی دارد.
* عدم نیاز به ارزش‌گذاری شرکت
* حقوقِ ثابت برای سرمایهگذار محفوظ خواهد بود.
* قدرت تصمیم‌گیری در شرکت و حق رای در برخی از تصمیمات آن.
* سرعت بالا و دردسرهای کم‌تر، نسبت به سایر روش‌های افزایش سرمایه‌ی استارت‌آپ‌ها. بنابراین، ثبت اسناد و مدارکِ مربوط به وام قابل تبدیل به سهام، بسیار ساده‌تر خواهد بود.
– معایب سرمایه‌گذاری از طریق وام قابل تبدیل به سهام:
* عدم وجود کنترل در شرکت: معمولا کسانی کنترل کامل در شرکت دارند، که صاحب یک سهام رسمی و اصلی هستند. این به سهام‌داران حسِ امنیت مالی می‌دهد و رایِ آن‌ها در مسائل حیاتی و اساسیِ شرکت، بیشترین اعتبار را خواهد داشت. منتهی چنین امری برای سرمایه‌گذارانِ وام‌های قابل تبدیل به سهام صدق نمی‌کند. چه بسا ممکن است که سرمایهگذار هیچ حقی برای اظهار نظر در امور داخلی شرکت نداشته باشد.
* ابهامِ آینده‌ی سرمایه‌گذاری: از آن‌جا که این نوع از سرمایه‌گذاری بیشتر مختص استارت‌آپ‌هاست، مشخصا ریسک بالایی دارد؛ چرا که درصد بالایی از استارت‌آپ‌ها، حتی پس از سال‌ها فعالیت با شکست مواجه می‌شوند. بنابراین، مگر در مواردی که تمامیِ کارشناسان موفقیتِ استارتآپ را تضمین کرده‌اند، نمی‌توان خیلی قاطعانه در رابطه با آینده‌ی آن استارتآپ سخنی گفت.
* ریسکِ ورشکستگی در وام‌های قابل تبدیل به سهام بالاست.
* مفاد قرارداد در مورد وام قابل تبدیل به سهام بسیار سخت‌گیرانه‌تر است. یکی از آزاردهنده‌ترین مفاد آن هم، محدودیت‌های زمانی هستند.
* بدهی سنگین! چنین وام‌هایی در زمان بحران مالیِ استارتآپ، می‌توانند حسابی روی صاحبان استارتآپ فشار وارد نمایند.
مطالب پیشنهادی
آخرین اخبار دنیای کسب‌وکار، استارتآپ و سرمایه گذاری را از جهش مدیا دنبال کنید.